MANILA, Philippines – Sinabi ng Opisina ng Ombudsman na walang batas na nag-aatas sa mga opisyal ng gobyerno na magsumite ng kanilang Statements of Assets, Liabilities and Net Worth (SALN), kahit na ito ay itinatadhana sa ilalim ng Konstitusyon at ng 34 na taong gulang na Code of Conduct for Public Officials.
Sa mga debate sa plenaryo sa panukalang badyet para sa 2024 ng Office of the Ombudsman noong Miyerkules, tinanong ni Gabriela Party-list Rep. Arlene Brosas ang opinyon ng Office of the Ombudsman tungkol sa hindi pagsisiwalat ng mga SALN at ang dapat na “non-proactive” na paninindigan nito sa pagsasagawa ng lifestyle checks.
Sinabi ni Manila Rep. Bienvenido Abante, ang sponsor ng budget ng Office of the Ombudsman, na walang batas na nag-aatas sa mga pampublikong opisyal na magsumite ng kanilang mga SALN.
Sinabi ni Abante na ang Office of the Ombudsman ay maaaring magsagawa ng lifestyle checks kung ito ay awtorisado na gawin ito.
“Ang sabi ng ating Ombudsman, there is actually no law na we should submit the SALN,” ani Abante. “In fact, ‘yung lifestyle check na ‘yan, noong panahon ni Ombudsman (Simeon) Marcelo, ay nakuha doon sa Hong Kong.”
Si Marcelo ay itinalaga bilang Ombudsman noong administrasyong Arroyo. Noong 2003, ipinakilala ng gobyerno ang lifestyle check ng mga opisyal ng gobyerno bilang bahagi ng kampanya laban sa katiwalian.
“Ngayon, walang problema, Mr. Speaker, Your Honor, na mag-lifestyle check ang Ombudsman kung may awtoridad na ibinigay ang ahensya,” aniya pa.
Gayunpaman, ang Artikulo XI, Seksyon 17 ng Saligang Batas ng 1987 ay nagsasaad na: “Ang isang pampublikong opisyal o empleyado ay dapat, sa pag-upo sa katungkulan at sa madalas pagkatapos nito na maaaring kailanganin ng batas, magsumite ng isang deklarasyon sa ilalim ng panunumpa ng kanyang mga ari-arian, pananagutan, at netong nagkakahalaga.
“In the case of the President, the Vice-President, the Members of the Cabinet, the Congress, the Supreme Court, the Constitutional Commissions and other constitutional offices, and officers of the armed forces with general or flag rank, the declaration shall be disclosed to the public in the manner provided by law,” dagdag pa.
Ang pagsusumite ng SALN ng mga empleyado ng gobyerno ay kinakailangan din sa ilalim ng Republic Act 6713 o ang Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees.
May batas man o wala na nag-aatas sa Office of the Ombudsman na magsagawa ng lifestyle checks, sinabi ni Brosas na dapat gawin ng constitutional body ang lahat ng pagsisikap na panagutin ang mga pampublikong opisyal.
“Whatever gap in legislation ay maaari namang i-address via legislation. Ngunit sa pagsasakatuparan ng mandato ng konstitusyon, inaasahan namin na ang Tanggapan ng Ombudsman ay magiging mas maagap sa pagtugon sa mga isyu sa katiwalian.”
Noong 2020, pinaghigpitan ni Martires ang pampublikong pag-access sa mga SALN, na nangangailangan ng mga naghahanap ng dokumento na kumuha muna ng pahintulot mula sa empleyadong naghain ng SALN. RNT
